Kolegiata Kartuska pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kartuzach

Kolegiata pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kartuzach to najlepiej zachowany kościół zakonu kartuzów na ziemiach polskich, został wybudowany w latach 1383–1405. Klasztor o pięknej nazwie "Raj Maryi" był miejscem życia zakonnego kartuzów, a jego perłą jest kościół będący świadectwem wiary założycieli. Świątynia posiada bogaty wystrój wnętrza, spośród którego najcenniejsze są barokowe stalle, renesansowy ołtarz główny, XVII-wieczne obrazy autorstwa słynnego malarza Hermana Hana, a także bogato ornamentowane kurdybany (okładziny ze skóry) zdobiące ściany prezbiterium. Charakterystycznym elementem architektury kościoła jest XVIII-wieczny dach, przypominający kształtem trumnę.

W sąsiedztwie świątyni wznosi się gotycki refektarz (obecnie galeria sztuki) oraz niewielki ceglany domek ( tzw. erem) będący niegdyś mieszkaniem dla mnichów. Spośród kilkunastu takich domków, do dziś zachował się tylko ten jeden. Legenda mówi, że gościł w nim sam król Zygmunt III Waza. Kościół klasztorny uznawany jest dziś za jeden z najcenniejszych obiektów sakralnych Kaszub. W 2010 r. kartuska kolegiata wzbogaciła się o swoją replikę w zmniejszonej skali. Dzięki temu osoby niewidome poprzez dotyk również mogą podziwiać tą niezwykłą budowlę. Replika znajduje się w Złotej Kaplicy.

Zarówno indywidualnie jak i w grupach turystycznych można zwiedzać Kartuską Kolegiatę codziennie, jeśli tylko nie są odprawiane w tym czasie nabożeństwa.